Det er eit omfattande spørsmål, dette om vinylplater. Kortsvar-versjonen er at det er systemet for lagring av musikk før CD, og etter spoleband og "steinkaker" (78-plater i skjellakk, som hadde for dårleg lydkvalitet, og var sterkt utsatt for skadar).
Mange hevdar at desse vinylplatene har betre lyd enn CD (eg er ein av dei som hallar til dette synet, men eg innser at ein CD-spelar i 100 000 kr-klassen har såpass gode kvalitetar at dei kan vere å føretrekke framfor desse relativt krevjande vinylplatene - her treng du eigen platespelarforsterkar, du må ha eit minimum av kunnskap om korleis ein brukar og justerer ein platespelar. Du må oppbevare platene på ein skikkeleg måte, og dessutan vite korleis du skal gjere dei reine.
Men om du tek alt dette bryet, vert lyden då også ganske fantastisk.
Skilnaden mellom manuell, halv- og heilautomatisk platespelar er eigentleg armen. Ein manuell arm må setjast i rilla, og løftast ut når du er ferdig med avspeling av platesida. Går du bort frå spelaren, risikerer du å gløyme stiften i rilla, og du får unødig slitasje på pickupen. Er dette eit problem, kan du ha ein halvautomatisk spelar, der armen sjølv returnerer når plata er slutt (det finnest også eit par remediar som løftar armen for deg, som kan ettermonterast på ein god del manuelle spelarar). Endeleg har vi dei heilautomatiske, som automatisk både sett stiften i rilla, og returnerer armen når plata er slutt.
Tendensen er at dei heilautomatiske armane til tider er litt meir sårbare og ikkje kan fåast i fullt så god kvalitet som dei verkeleg gode manuelle armane. Dei er oftast fastmonterte og ein integrert del av platespelaren, slik at du ikkje kan angre deg og skifte anten arm eller drivverk separat. Men med eit grundig gjennomtenkt pickupval vil du likevel kunne få ein svært god automatisk platespelar.
Gløym alle "platevekslarar" og jukeboksar. Nesten alle desse (eg har høyrt om EITT heiderleg unntak) slit platene unødig mykje.
Dei to definitivt mest aktuelle vinylformata er singlar og LP. Singlar roterar med 45 rpm, og har typisk ein låt på kvar side, medan LP roterar med 33,33 rpm og har inntil 25 minutt musikk pr.side. Større rotasjonsfart gjev generelt betre lyd, og det finnest også ein del 45 rpm-versjonar av LP-typen i dyre spesialutgåver, som verkeleg kan få deg til å lure på om CD har noko for seg lydmessig...
Helsing Arve